Lista aktualności
Ograniczanie liczebności chrabąszczy
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu informuje, że w związku z masowym pojawem, znacznymi szkodami i wyczerpaniem innych metod ograniczania liczebności w drzewostanach nadleśnictw: Dobieszyn, Kozienice, Zwoleń, Marcule, Staszów, Chmielnik, Pińczów, Jędrzejów oraz na terenie przyległych lasów niepaństwowych w drugiej połowie maja 2021 roku odbędzie się ograniczanie liczebności chrabąszcza majowego (Melolontha melolontha L.) i chrabąszcza kasztanowca (Melolontha hippocastani F.) poprzez wykonanie agrolotniczych i naziemnych oprysków.
Zgodnie z uregulowaniami ustawy o lasach, w celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów, właściciele lasów są obowiązani do kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów, a w szczególności do zapobiegania, wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiających i rozprzestrzeniających się organizmów szkodliwych (art. 9 ustawy o lasach). Ustawa nakłada na nadleśniczego obowiązek wykonywania zabiegów zwalczających i ochronnych w razie wystąpienia organizmów szkodliwych, w stopniu zagrażającym trwałości lasów (art. 10 ustawy o lasach). Ustawa o lasach nakłada ponadto obowiązek trwałego utrzymywania lasów i zapewniania ciągłości ich użytkowania (art. 13 ustawy o lasach).
Ograniczanie liczebności chrabąszczy stosowane jest wyłącznie w uzasadnionych sytuacjach, zawsze z poszanowaniem obowiązujących przepisów, w ograniczonym zakresie i w usprawiedliwionych okolicznościach. Stosowane obecnie w leśnictwie środki ochrony roślin dopuszczone prawem krajowym oraz przepisami Unii Europejskiej, zawarte są w sporządzanym co roku przez Instytut Badawczy Leśnictwa opracowaniu (broszurze) „Środki ochrony roślin oraz środki biobójcze do stosowania w leśnictwie” i obejmującej środki zarejestrowane dla leśnictwa przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Opracowanie to jest na bieżąco aktualizowane i udostępniane:
W 2021 roku na terenie RDLP w Radomiu ograniczanie liczebności nastąpi w objętych masowym pojawem chrabąszczy drzewostanach na powierzchni lasów państwowych oraz objętych gradacyjnym pojawem owadów lasów niepaństwowych w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictw:
- Dobieszyn – 2775 ha
- Kozienice – 3936 ha
- Zwoleń – 1560 ha
- Marcule – 795 ha
- Staszów – 766 ha
- Chmielnik – 383 ha
- Pińczów – 5077 ha
- Jędrzejów – 811 ha.
Łącznie 16 103 ha, w tym zabieg wykonany samolotem (agrolotniczy) na pow. 15 924 ha, a na pozostałej powierzchni naziemny.
Lokalizacja zabiegów została ona precyzyjnie ustalona z wykorzystaniem technologii GPS i obejmuje najbardziej narażone przez zniszczenie na skutek żerowania pędraków chrabąszczy tereny. Wykorzystanie zabiegów agrolotniczych jest konieczne, ponieważ zabieg trzeba przeprowadzić w krótkim czasie, na dużej powierzchni, oprysk z powietrza jest mniejszym zagrożeniem dla innych organizmów i środowiska i nie ma zagrożenia zniesienia środka na obszar niebędący przedmiotem zabiegu.
Termin wynika z obserwacji kulminacji rójki chrabąszczy i innych szczegółowych i precyzyjnych działań monitoringowych prowadzonych przez leśników w ścisłej współpracy z Zespołem Ochrony Lasu w Radomiu (wyspecjalizowaną jednostką zajmującą się oceną stanu zagrożenia lasów). Pomimo, że dla pszczół i innych owadów zapylających zabieg w stosowanej dawce jest praktycznie nieszkodliwy to zgodnie z zaleceniami dobrej praktyki ochrony roślin wykonywany będzie od wschodu słońca do rozpoczęcia lotów przez pszczoły, oraz od zakończenia lotów przez pszczoły do zachodu słońca.
Zabieg zostanie wykonany przy użyciu preparatu Mospilan 20 SP, który spełnia wszelkie krajowe i unijne kryteria w dawce 0,4 kg/ha + Ikar 95EC (adiuwant) 1,0 l/ha. Zgodnie z etykietą środka ochrony roślin "Mospilan 20 SP jest insektycydem w formie proszku rozpuszczalnego w wodzie, o działaniu kontaktowym i żołądkowym, przeznaczony do zwalczania szkodników ssących i gryzących. Na roślinie działa powierzchniowo, wgłębnie i systemicznie.
[...] Okres od zastosowania środka do dnia, w którym na obszar, na którym zastosowano środek mogą wejść ludzie oraz zostać wprowadzone zwierzęta okres prewencji: nie dotyczy.
Okres od ostatniego zastosowania środka do dnia zbioru rośliny uprawnej (okres karencji): […] runo leśne - 14 dni."
Na czas wykonywania zabiegu na obszarach nim objętych ustawione zostaną tablice informacyjno-ostrzegawcze, zakazujące wstępu do lasu (zakaz wprowadzony Decyzjami Nadleśniczych).
W celu ochrony organizmów wodnych wyznaczone zostały zadarnione strefy ochronne od zbiorników i cieków wodnych. W celu ochrony stawonogów wyznaczone zostały zadarnione strefy ochronne o szerokości od terenów nieużytkowanych rolniczo.
Zastosowany środek rozpylany jest tuż nad koronami drzew. Działa szybko, skutecznie, bezpiecznie i tylko na wybrane owady, a dodatkowo szybko rozkłada się w środowisku.
Ograniczenie populacji chrabąszczy odbywa się z zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, uzyskano wymagane prawem zezwolenia i spełniono procedury, a samo wykonanie zabiegu podlega możliwości kontroli przez uprawnione instytucje zewnętrzne.
Osoby do kontaktu w sprawach związanych z prowadzeniem zabiegów ograniczania liczebności chrabąszczy: Jerzy Zawadzki, naczelnik Wydziału Ochrony Lasu RDLP w Radomiu, tel. 48 385 60 25, kom. 662 209 704 lub Edyta Nowicka, rzecznik prasowy RDLP w Radomiu, tel. 48 385 60 16, kom. 604 579 388, rzecznik@radom.lasy.gov.pl.
Dlaczego leśnicy ograniczają populację chrabąszczy?
Zagrożenie ze strony chrabąszczy Melolontha sp. na terenie RDLP w Radomiu notowane jest od wielu lat, a stopień zagrożenia jest corocznie przez leśników monitorowany. Na terenie nadleśnictw nadzorowanych przez RDLP w Radomiu (23 jednostki) mamy do czynienia z różnymi szczepami chrabąszczy, w tym niejednokrotnie głównym i pobocznymi na tym samym terenie. W związku z tym pomimo, że cykl rozwoju chrabąszcza jest 4-letni (od zniesienia jaja, poprzez kolejne stadia pędraków żerujące na korzeniach drzew i innych roślin, aż do przepoczwarzenia w dorosłego owada) to zagrożenie jest coroczne, choć ze zmiennym nasileniem. Różne w poszczególnych nadleśnictwach. W tym roku rójka o największym, masowym nasileniu występuje w drzewostanach nadleśnictw: Dobieszyn, Kozienice, Zwoleń, Marcule, Staszów, Chmielnik, Pińczów, Jędrzejów.
Monitoring zagrożenia ze strony chrabąszczy prowadzony jest wspólnym wysiłkiem leśników z nadleśnictw nadzorowanych przez RDLP w Radomiu, biura RDLP w Radomiu (merytoryczne wydziały, w tym szczególnie Wydział Ochrony Lasu) oraz Zespołu Ochrony Lasu w Radomiu, który jest specjalistycznym zespołem doradczo-opiniodawczym z zakresu ochrony lasu działającym w strukturach Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych (badania, analizy, prognozowanie zagrożenia, ustalanie postępowania co do zagrożonych drzewostanów i planowanie zabiegów zwalczania).
W działaniach ogromną rolę odgrywa tzw. metoda integrowanej ochrony drzewostanów, gdzie łączy się wiele metod ochrony lasu, a zwalczanie chemiczne traktowane jest jako ostateczność. Ważną rolę odgrywa profilaktyka i monitoring.
Zabieg ratowniczy jest jednak niezbędny ze względu na stwierdzone krytyczne zagrożenie trwałości lasu na obszarze opanowanym przez populację chrabąszczy i zagrożenie ekspansji na dalsze obszary leśne oraz uprawy rolne, sadownicze i ogrodnicze, na których również powoduje ogromne szkody.
Leśnicy mają doświadczenie z historii ochrony lasu, że brak reakcji na pojawienie się ogromnej ilości owadów przekłada się na zamieranie lasów na ogromnej powierzchni.
Obserwacje terenowe z poprzednich lat potwierdziły wysoką skuteczność zabiegu i znaczące ograniczenie populacji szkodnika. Monitoring wykazał, że w poprzednich latach po zastosowanych zabiegach zwalczania ilość i żerowanie pędraków zmniejszyły się. Zmniejszenie ilości dorosłych chrabąszczy przełoży się na zmniejszenie szkód w uprawach i młodnikach do poziomu pozwalającego na uzyskanie trwałego odnowienia lasu.
Szkody wyrządzają głównie pędraki, które żerują w glebie zjadając korzenie – roślin zielnych, ale także i to w dużym nasileniu drzew. Tym większe im starsze i większe pędraki. W przypadku masowego pojawu, który obserwowany jest od wielu lat powoduje to bardzo poważne zagrożenie dla stanu i trwałości lasu, tym większe im młodszy jest las. Powoduje też sukcesywne osłabianie drzewostanów, co sprzyja podatności na inne choroby i szkodniki np. grzyby tj. opieńki lub owady tj. smolik znaczony.
Ograniczenie liczebności chrabąszczy (tzw. imago, czyli owadów doskonałych) nastąpi w czasie odbywania przez nie masowego żeru w koronach drzew liściastych, głównie dębów. Żerowanie to powoduje również znaczne szkody w lasach. Po nim dochodzi do zapłodnienia samic i złożenia jaj do gleby. W sumie samice składają do 70 jaj w 2-3 nawrotach (zależnie od bazy pokarmowej). Po około 3 tygodniach wylęgają się larwy – pędraki, które będą dojrzewać do postaci doskonałej przez kolejne 3-4 lata.
Pędraki wyrządzają krytyczne szkody w uprawach oraz odnowieniach poprzez uszkadzanie korzeni. Z uwagi na szkody wyrządzane przez chrabąszcze – zapisane w ustawie o lasach zachowanie trwałości lasu jest zagrożone, stąd zachodzi konieczność ograniczenia liczebności chrabąszczy i realizowania ustawowej odpowiedzialności nadleśniczych za stan lasu.
